Waarom Soja dus echt helemaal de shit is en jij er lekker van zou moeten gaan genieten!

Lieve allemaal,

Afgelopen week zag ik op een vegan Facebook groep meerdere malen de vraag binnen komen of soja nou wel of niet gezond is voor je. 

Begrijpelijk, want er is veel omstreden informatie op internet te vinden, veelal verspreid door belanghebbende organisatie’s (denk aan de zuivel- en vlees industrie die er groot belang bij hebben om soja in een kwaad daglicht te stellen).

Toch is het jammer dat er zo veel zorgen zijn rondom soja. Dus ik ben geïnspireerd geraakt en meteen aan de slag gegaan voor jou om dit blog te schrijven!

Spoiler alert! No worries! Soja is cool! Waarom? Dat ga ik je vertellen. Wetenschappelijk onderbouwd. Geen pseudo-science here folks!

Oke, maar nu weer even specifiek verder over soja dus.

Wat zijn de grootste zorgen rondom soja?

Meestal komen onderstaande drie zorgen naar boven en ik zal ze een voor een voor je behandelen zodat jij beslagen ten ijs kan komen, wanneer je vragen hebt of krijgt rondom soja:

– Oh My God, GMO’s!

– Hormonen! IEEEHHHHHH

– Ongefermenteerde soja = antinutriënt 

Genetisch gemodificeerde soja is nogal omstreden. Laat ik allereerst beginnen te zeggen dat bijna alle GMO soja gebruikt wordt voor de vee stapel. Eet jij plantaardig, dan vermijd je dit dus direct bijna volledig. Er zit ongelofelijk veel soja in dierlijke producten, maar dat zie je niet, dus de meeste mensen weten dat ook niet. Omnivoren (mensen die vlees, vis en zuivel eten) consumeren gemiddeld zelfs 3x zoveel soja als veganisten. Say what? Ja echt! Zie de afbeelding van The Dutch Soy Coalition dat weergeeft hoeveel gram soja er in een kilo, liter of ei van het bijbehorende product zit. 

De meeste soja die gebruikt wordt voor de menselijke consumptie is GMO vrij. Wil je het 100% zeker weten, koop dan biologisch/organic. Deze producten mogen per definitie geen genetisch gemodificeerde bestanddelen hebben. Oke, maar dan nu….

Genetische modificatie:

Voorstanders zeggen dat het nodig is om aan de vraag te voldoen, omdat het een hogere opbrengst zou opleveren. Tegenstanders geven aan dat het gevaarlijk is voor de gezondheid van de mens en de natuur. Beide blijkt niet waar. De voor- en nadelen van GMO wordt sterk overdreven. Na ongeveer 20 jaar GMO soja blijkt dat het milieu niet zozeer aangetast wordt door de GMO soja, maar voornamelijk door de almaar stijgende vraag naar dierlijke voeding. Hele oerwouden worden gerooid om de benodigde landbouwgrond te creëren om de veestapel te kunnen voeden (zoals ik hierboven al aangaf wordt de meeste GMO soja dus aan de veestapel opgevoerd, een super inefficiënte manier van het creëren van voedsel voor de menselijke populatie). 

Ook worden we er niet ziek van. GMO soja wordt voornamelijk gecreëerd zodat het resistent is tegen bepaalde pesticiden zoals bijvoorbeeld roundup. Het gebruik van pesticiden wordt in de Europese Unie sterk gereguleerd en de hoeveelheid waarmee gesproeid wordt blijft binnen de veilige grens. Er zijn absoluut gevallen bekend waarbij mensen ziek werden van de pesticiden die gebruikt werden voor soja gewassen, maar in die gevallen ging het niet om gebruikelijke consumptie, maar bijvoorbeeld wanneer iemand direct op de huid gesprayd werd of iets dergelijks. 

Wat betreft de hogere opbrengst van het gewas middels genetische modificatie blijkt ook dat dat reuze mee valt. Er is helemaal niet zo’n hogere opbrengst te bespeuren, tenzij de gewassen zo gemanipuleerd worden dat ze besproeien met onkruidbestrijders overleven of dat ze hun eigen insecticiden kunnen produceren. 

Wat een redelijk bezwaar is tegen GMO voeding is dat het gepatenteerd kan worden en grote bedrijven daardoor dus meer macht kan geven. Denk hierbij aan Monsanto die krachtige zaden patenteert om zo een monopolie in de markt te verkrijgen. Maar is GMO soja dus gevaarlijk voor de gezondheid? Nee. Daarbij, nogmaals, kom je het gelukkig bijna niet tegen in plantaardige producten in de supermarkt. Mocht dit wel het geval zijn, wanneer er bijvoorbeeld meer dan 0.9% van een GMO ingrediënt in een product zit, dan moet het op het etiket vermeld worden. Dit geldt niet voor melk, vlees, vis of eieren. Op die producten hoeft geen GMO aanduiding te staan.

Hormonen – en dan specifiek de fyto-oestrogenen 

De zorgen rondom de hormonen in soja zijn eigenlijk helemaal niet zo raar. Soja bevat namelijk bepaalde soorten fyto-oestrogenen, genaamd isoflavonen. Een stofje dat sterk lijkt op oestrogenen en die bij het consummeren daarvan een sterk negatieve invloed kan hebben op onze gezondheid, zoals het bevorderen van borstkanker. Omdat er bewezen is dat oestrogenen borstkanker kan bevorderen wordt er daarom gedacht dat de fyto-oestrogenen dat ook doen. MAAR dit is niet het geval. Waarom niet? Omdat er twee soorten oestrogeen receptoren in het lichaam te vinden zijn. Alpha en Beta. Waarom is dit belangrijk? Deze receptoren hebben vaak andere functies, zo ook in de borsten. Dit houdt in dat de fyto-oestrogenen die zich binden aan de beta receptoren in de borst een averechts effect hebben op het ontstaan en het ontwikkelen van borstkanker. Het consumeren van soja werkt dus juist preventief tegen het ontwikkelen van borstkanker en zorgt er voor dat de groei van kanker, als het al aanwezig is, wordt afgenomen en zorgt er ook voor dat de kans op terugkomst verkleind wordt. 

Naast het positieve effect op het risico op borstkanker, helpt het consumeren van soja ook bij het afnemen van klachten rondom de menopauze, versterkt het de botten waardoor de kans op botbreuken afneemt en verkleint het verder de kans op andere types kanker zoals alle types gynaecologische kankers. Dit is al ruim 10 jaar bekend in de medische wetenschap en ik hoop dat de fyto-oestrogenen dan ook geen punt van zorg meer voor je zijn.

Gefermenteerd versus ongefermenteerd:

Dit was het allermoeilijkste stukje om te schrijven uit dit blog. Hoe komt dat? Omdat er heel veel informatie te vinden is online die gewoonweg niet klopt of in ieder geval op zijn zachtst gezegd onvolledig is. Het tegengeluid is blijkbaar helaas nog niet zo luid. Maar dat betekent niet dat het er niet is! Ik heb enorm mijn best gedaan om precies voor jou uit te zoeken wat nou de eventuele voor- en nadelen zijn van gefermenteerde en ongefermenteerde soja producten.

Gefermenteerde soja producten zijn producten als miso en tempeh, ongefermenteerde sojaproducten zijn bijvoorbeeld tofu en sojamelk. 

Waarom wordt er geschreven dat ongefermenteerde soja producten ongezond zouden zijn? Nou, dat komt omdat er in ongefermenteerde soja producten nog in hogere mate fytinezuur aanwezig is, die de opname van de mineralen calcium, magnesium, koper, ijzer en zink zouden kunnen blokkeren in het spijsverteringskanaal. Het wordt daarmee ook wel een anti-nutriënt genoemd. Zonde! 

Hoe zit het met gefermenteerde soja? Er is een studie gedaan waarbij tofu en edamame bonen met elkaar vergeleken werden. Welke is gezonder denk je? De tofu of de onbewerkte boon, de edamame? Uiteraard, de edamame, deze bleek de grootste gezondheidseffecten te hebben. Nou werd vervolgens de edamame boon vergeleken met het gefermenteerde soja product tempeh. Welk was er nu het gezondste denk je? De tempeh! Wat blijkt? Het fermentatie proces zorgt er voor dat de voedingswaarde verbeterd en zorgt er ook nog eens voor dat het meer antimutageen is (wat betekent dat het beschermend is voor ons DNA). 

Betekent dit automatisch dat ongefermenteerde soja ongezond is? NEE. Want hoe zit het nou met dat fytinezuur?

Fytinezuur komt voornamelijk voor in noten, granen en peulvruchten en dus ook in soja. Wanneer er in hoge mate fytinezuur houdende producten geconsumeerd worden en er tegelijkertijd een voedingspatroon gevolgd wordt dat bestaat uit tekorten, denk hierbij aan ontwikkelingslanden, dan kan het inderdaad zo zijn dat deze fytinezuren de opname van hierboven genoemde mineralen belemmert en daarbij voor tekorten in de mineraalhuishouding zorgt. Dat komt omdat het fytinezuur een binding aan gaat met deze mineralen en zo via de darmen (ontlasting) het lichaam weer verlaat. Echter, wanneer er een volwaardig voedingspatroon gevolgd wordt, dan loop je absoluut geen gevaar op tekorten. 

Maak je je toch zorgen, dan kun je twee dingen doen: 1) eet meer groente en fruit, 2) eet voedingsmiddelen die de opname van mineralen bevordert zoals knoflook en uien (lekker stinken! Hahaha —> I love it).

Het consumeren van ongefermenteerde soja verkleint bijvoorbeeld de kans op prostaat kanker met 30% blijkt uit verschillende studies. Dat lijkt me in ieder geval voor de heren onder ons een behoorlijk prettig effect van ongefermenteerde soja.

[Noot: Anti-oxidanten zijn stoffen die gezonde cellen en weefsels in ons lichaam helpen gezond te houden door ze te beschermen tegen vrije radicalen. Vrije radicalen zijn schadelijke stoffen in ons lijf die schade aan kunnen richten aan cellen en weefsels].

Nog even in het kort. Wat zijn nou de voordelen van soja?

 -Soja vs zuivel (caseine) en vlees. —> Soja verlaagt (LDL)cholesterol, dierlijke producten verhogen juist dit slechte cholesterol.

– Hart en vaatziekten —> hoe meer peulvruchten, en dus ook sojabonen gegeten worden, hoe kleiner je kans op hart- en vaatziekten.

– Kanker —> De kans op het ontstaan, het verder groeien en de terugkomst van verschillende types kanker wordt verkleind, waneer er soja gegeten wordt. 

– Soja vermindert klachten menopauze 

– Soja draagt bij aan het versterken van de botten, waardoor de kans op botbreuken afneemt

Er is dus echt maar een reden om geen soja te eten. En dat is ….. tromgeroffel……
Wanneer je allergisch bent voor soja. Dit komt ongeveer voor bij 1:2000 mensen. Hoewel een soja allergie dus wel voor komt, is het veel minder waarschijnlijk dan de ‘reguliere’ allergieën. Zo komt een melkallergie ongeveer 40x vaker voor en komen overige allergieën zoals een allergie voor vis, ei, noten, gluten of pinda’s 10x vaker voor. Een soja allergie is zeldzaam, maar zeker wel mogelijk.

Bronnen:

Campbell, T. (2010, 10 December). Soy te rest of the story. Geraadpleegd van https://nutritionstudies.org/soy-rest-story/

Campbell, T. (2010, 20 December). The crucial soy link. Geraadpleegd van https://nutritionstudies.org/crucial-soy-link/

Campbell, T. (2016, 3 Mei). Protein and disease, dairy vs soy and nutritional myths and more. Geraadpleegd van https://nutritionstudies.org/protein-disease-dairy-vs-soy-and-nutritional-myths-and-more-guilt-free-tv/

Dijkman, T. (2014, 8 Oktober). De geneeskracht van fytinezuur. Geraadpleegd van https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/142445-de-geneeskracht-van-fytinezuur.html

Gautam S, Platel K, Srinivasan K. Higher bioaccessibility of iron and zinc from food grains in the presence of garlic and onion. J Agric Food Chem. 2010 Jul 28; 58(14):8426-9.

Greger, M. (2016, 25 November). Who shouldn’t eat soy? Geraadpleegd van https://nutritionfacts.org/video/who-shouldnt-eat-soy/

Greger, M. (2014, 17 november). GMO soy & breast cancer. Geraadpleegd van https://nutritionfacts.org/video/gmo-soy-and-breast-cancer/

Hwang YW, Kim SY, Jee SH, Kim YN, Nam CM. Soy food consumption and risk of prostate cancer: a meta-analysis of observational studies. Nutr Cancer. 2009;61(5):598-606.

Katan, M.B. (2014, 19 april). Gentech is voer voor illusies. Geraadpleegd van http://www.mkatan.nl/nrc-columns/508-19-april-2014-gentech-is-voer-voor-illusies

Schlemmer U, Frølich W, Prieto RM, Grases F. Phytate in foods and significance for humans: food sources, intake, processing, bioavailability, protective role and analysis. Mol Nutr Food Res. 2009 Sep; 53 Suppl 2:S330-75.

The Dutch Soy Coalition. Soja Barometer 2014. http://141.105.120.208/dsc/wp-content/uploads/2014/04/Soja-Barometer2014.pdf

Voedingscentrum (geraadpleegd 2018, 15 mei) Genetische modificatie. Geraadpleegd van http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/genetische-modificatie.aspx

Wageningen University and Research (geraadpleegd 2018, 22 mei) Genetische modificatie. Geraadpleegd van https://www.wur.nl/nl/Dossiers/dossier/Genetische-modificatie-1.htm